Daria from taskarmy nl QwBpR7ca2pA unsplash (1)
Do’s en don’ts in ontwerp en aanleg natuurvriendelijke oever

Een natuurvriendelijke oever (NVO) draagt bij aan een hogere lokale waterkwaliteit en biodiversiteit. Het biedt schuilplaatsen voor vissen, vogels en andere dieren, filtert het water op een natuurlijke manier en voorkomt erosie van de oevers. De aanleg kan in sommige gevallen duurder zijn dan het plaatsen van beschoeiing, maar op de lange termijn zorgt de NVO vaak voor lagere onderhoudskosten en een grotere ecologische waarde. We hebben hieronder de belangrijkste aandachtspunten op een rij gezet, zodat je het meeste uit een NVO kunt halen.

Hoe ziet de ideale watergang eruit?
Niet elke ideale watergang is precies hetzelfde, maar er zijn enkele vaste onderdelen die altijd terugkomen:

  • Het water is schoon.
  • Er staan oeverplanten op de droge oever, die zorgen voor stabiliteit.
  • Er zijn geen bomen of struiken tussen de oeverplanten.
  • Er groeien oeverplanten die in het water staan (bijvoorbeeld riet of gras).
  • In de watergang staan drijfbladplanten en onderwaterplanten.
  • Onderwaterplanten zorgen voor zuurstof en dragen bij aan helder water.

Aspecten NVO

Andere aandachtspunten
Naast de genoemde componenten zijn er meer zaken om rekening mee te houden bij de aanleg van een NVO:

  • Context van het waterlichaam: De NVO moet passen binnen de omgeving. Dit kan zorgen voor win-win situaties en extra kansen om verschillende maatregelen te combineren.
  • Faunabeweging: Zorg ervoor dat dieren zich kunnen verplaatsen van nat naar droog en andersom.
  • Aanplant: De NVO kan het beste in het voorjaar worden aangelegd.
  • Bomen op de oevers: Houd minimaal 5 meter afstand tussen de watergang en bomen op de oevers. Bladeren in het water kunnen gaan rotten, wat zorgt voor zuurstofloze bodems en overmaat aan voedingsstoffen.

Duikers en hun invloed
Lange duikers kunnen de lichtinval en zuurstofvoorziening in de watergang negatief beïnvloeden. Daarom mogen duikers niet langer zijn dan 30 meter. Vanuit onderhoudsoogpunt is een lengte van 12 meter het meest wenselijk. Als een lange duiker onvermijdelijk is, zorg dan voor onderbrekingen in de duiker, bijvoorbeeld door open stukken toe te voegen (bijvoorbeeld tussen rijbanen) of door daglichtbuizen of luchtroosters in de duiker te plaatsen.

Variaties op de ideale watergang
Als er op de gekozen locatie niet voldoende ruimte is voor de ideale watergang, kunnen kleine aanpassingen mogelijk zijn. Houd bij het aanpassen van de locatie rekening met de volgende punten:

  • Flauwe taludhelling (1:3 of flauwer), zowel boven als onder water, is essentieel voor de aangroei van oever- en waterplanten. Dit is nodig om de grootste natuurwinst te behalen.
  • Als er weinig ruimte is, is een steiler talud (steiler dan 1:3) beter dan een harde oever. Taluds steiler dan 1:1,5 zijn echter niet effectief.
  • Fauna moet zich altijd kunnen verplaatsen van nat naar droog en omgekeerd.

Onderhoud van een NVO
Een natuurvriendelijke oever heeft onderhoud nodig om te voorkomen dat deze overwoekert en verlandt. In het volgende artikel gaan we verder in op efficiënt beheer en onderhoud van NVO’s.